ΑΓΙΑ ΦΙΛΟΘΕΗ Η ΑΘΗΝΑΙΑ
Ημερομηνία Πανηγύρεως 19 Φεβρουαρίου.
ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Η Παρασκευή Μπενιζέλου, μετέπειτα Φιλοθέη μοναχή, υπήρξε γόνος αρχοντικής και πλούσιας οικογενείας των Αθηνών. Χήρεψε μόλις στα 17 της και έκτοτε αποφάσισε να αφιερώσει την ζωή της και την μεγάλη περιουσία της στην ανακούφιση κατά κύριο λόγων των ραγιάδων της Αθήνας, στο όνομα της Αγάπης του Χριστού. Αφού μετέτρεψε το αρχοντικό της σε Ιερά Μονή ανέλαβε ένα τιτάνιο πνευματικό και κοινωνικό έργο με την ίδρυση παμπολλων ιδρυμάτων και σχολείων. Οι Τούρκοι ενοχλημένοι από την δραστηριότητα της Ηγουμένης Φιλοθέης, την ξυλοκόπησαν βάναυσα κατά την διάρκεια μιας αγρυπνίας αφήνοντάς την ημιθανή,με την Αγία να υποκύπτει τελικά από τα τραύματά της μερικούς μήνες αργότερα.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ
Το 1522 μ.Χ. γεννήθηκε η μοναχοκόρη της επιφανούς αρχοντικής οικογενείας των Αθηνών, Παρασκευή (Ρεβούλα) Μπενιζέλου. Σε ηλικία μόλις 14 χρονών οι ευλαβείς γονείς της την πάντρεψαν παρά την θέλησή της με τον πολύ μεγαλύτερό της ηλικιακά άρχοντα, Ανδρέα Χειλά. Η διάρκεια του γάμου αυτού υπήρξε ιδιαίτερα βραχύβια, καθότι με την πάροδο 3 χρόνων η Παρασκευή χήρεψε. Έτσι στα 17 της χρόνια η αρχόντισσα Ρεβούλα, όντας κληρονόμος μιας τεράστιας περιουσίας, υπήρξε η πιο περιζήτητη νύφη της πόλεως των Αθηνών. Όμως εκείνη παρά τις πιέσεις που δεχόταν, σθεναρά αρνείτο έχοντας ως στόχο να αφιερωθεί στον Κύριο. Έτσι, μετά τον θάνατο των γονιών της, δέκα χρόνια αργότερα εκάρη μοναχή με τον όνομα Φιλοθέη.
Η Αγία Φιλοθέη δασκάλισσα των Ελλήνων.
|
Η Αγία Φιλοθέη ελεεί τους πτωχούς.
|
|
Εκείνη την εποχή, βάζει σε εφαρμογή το τιτάνιο φιλανθρωπικό, κοινωνικό, εκπαιδευτικό και εθνικό έργο, αφιερώνοντας εξ΄ ολοκλήρου την μεγάλη της περιουσία. Ιδρύει σχολεία, βιοτεχνικά και χειροτεχνικά εργαστήρια, νοσοκομεία, ξενοδοχεία, γηροκομεία, ορφανοτροφεία, κ.α. Το σύνολο των συγκροτημάτων αυτών ονομάστηκε «Παρθενώνας», στα οποία βρίσκουν καταφύγιο αδιακρίτως Έλληνες και Τούρκοι όλων των ηλικιών. Προσφέρει μεγάλα ποσά για την απελευθέρωση αιχμαλώτων και γυναικών από χαρέμια φυγαδεύοντάς τες στα νησιά. Παράλληλα, ιδρύει μετόχια στα Πατήσια, στην Καλογρέζα, στο Χαλάνδρι και στο Ψυχικό. Μάλιστα οι περιοχές Φιλοθέη, Ψυχικό (από το ψυχικό της διανοίξεως ενός πηγαδιού) και Καλογρέζα (από το καλογραία) φέρουν την ονοματοδοσία τους από την Αγία.Το πολυσχιδές όμως έργο της Αγίας, που συνοδευόταν από την αφύπνιση της εθνικής συνειδήσεως μέσω της ιδρύσεως σχολίων και μαρασμό των χαρεμιών λόγω ελλείψεως γυναικών, εξόργισε τους Τούρκους.
|
Η Αγία Φιλοθέη με την Συνοδεία της (έργο Φ. Κόντογλου)
|
|
Αρχικά σε πρώτη φάση συνέλαβαν και βασάνισαν την Αγία για εκφοβισμό, λεηλατώντας ταυτόχρονα τα μοναστήρια της. Όταν όμως αντιλήφθηκαν, ότι η Αγία με το που αφέθηκε ελεύθερη συνέχισε με αμείωτη ένταση το θεάρεστο έργο της, αποφάσισαν την οριστική της εξόντωση. Κατά την διάρκεια της αγρυπνίας του αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου, τη νύχτα της 2ας Οκτωβρίου του 1588 μ.Χ. τούρκικο απόσπασμα εισέβαλε στο μετόχι του Αγίου Ανδρέα στα Πατήσια, έσυρε στο προαύλιο την Αγία και δένοντάς την σε μια κολώνα την έδειραν ανηλεώς για πολλές ώρες. Έπειτα οι μοναχές της συνοδείας της, την μετέφεραν ημιθανή στην κρύπτη του μετοχίου της Καλογρέζας, όπου υπέκυψε στα τραύματά της στις 19 Φεβρουαρίου του 1589 μ.Χ. Η άμεσα ανακηρυχθείσα Νεομάρτυς Φιλοθέη, ενταφιάστηκε στην δεξιά πλευρά του ιερού βήματος του Αγίου Ανδρέα στην Αρχιεπισκοπή, ενώ σήμερα το σκήνωμά της τίθεται σε προσκύνηση στην Μητρόπολη Αθηνών.
|
Λοιπές τοιχογραφίες - πίνακες από τη ζωή της Αγίας.
Ἀπολυτίκιον.
Ἦχος πλ. α'. Τὸν συνάναρχον λόγον
Ἀθηναίων ἡ πόλις ἡ περιώνυμος Φιλοθέην τιμᾷ τὴν Ὀσιομάρτυρα καὶ ἀσπάζεται αὐτῆς τὸ θεῖον λείψανον, ὅτι ἐβίωσε σεμνῶς καὶ μετήλλαξε τὸ ζῆν ἀθλήσει καὶ μαρτυρίῳ καὶ πρεσβεύει πρὸς τὸν Σωτῆρα διδόναι πᾶσι τὸ θεῖον ἔλεος.
Κοντάκιον.
Ἦχος γ'. Ἡ Παρθένος σήμερον.
Ἦχος γ'. Ἡ Παρθένος σήμερον.
Φιλοθέην σήμερον πανευφροσύνως τιμῶμεν καὶ αὐτῆς τὸ λείψανον πανευλαβῶς προσκυνοῦμεν· αὕτη γὰρ εὐεργετοῦσα ἐν γῇ διῆλθε, τέλος δὲ μαρτυρικὸν ἡ Ὁσία ἔσχε καὶ ἠξίωται πρεσβεύειν δοθῆναι πᾶσι ζωὴν τὴν αἰώνιον.
Μεγαλυνάριον.
Τὴν Ὁσιομάρτυρα τοῦ Χριστοῦ, τὴν ἐν ταῖς Ἀθήναις διαλάμψασαν φαεινῶς, τὴν καὶ μαρτυρίου στεφάνῳ κοσμουμένην, τὴν θείαν Φιλοθέην πάντες τιμήσωμεν.
Τὴν Ὁσιομάρτυρα τοῦ Χριστοῦ, τὴν ἐν ταῖς Ἀθήναις διαλάμψασαν φαεινῶς, τὴν καὶ μαρτυρίου στεφάνῳ κοσμουμένην, τὴν θείαν Φιλοθέην πάντες τιμήσωμεν.
|
Μπορείτε να κατεβάσετε την πλήρη ακολουθία της Αγίας από εδώ.
|
| ||
ΑΓΙΑ ΛΕΙΨΑΝΑ
|
Η Αγία τάφηκε αρχικά στην δεξιά πλευρά του Ιερού Βήματος του Αγίου Ανδρέα Αρχιεπισκοπής. Αιώνες αργότερα τα Ιερά Λείψανα της Αγίας πλήν της απωλεσθείσας Τιμίας Κάρας έχουν εναποτέθηκαν σε ειδική Λάρνακα προς προσκύνηση στον Μητροπολιτικό Ναό των Αθηνών.
Επιπλέον ένας δάκτυλος της Αγίας βρίσκεται στην ομώνυμη Ιερά Μονή Εκάλης Αττικής, ενώ η Ιεραποστολική Αδελφότητα Αγρινίου «Η Αγία Φιλοθέη» απέκτησε πρόσφατα ένα απότμημα των χειρών της Αγίας. 
Περιφορά Λάρνακας Αγίας Φιλοθέης κατά την ημέρα πανηγύρεώς της.
|
|
ΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΟΙ ΤΟΠΟΙ ΜΕ ΤΗΝ ΖΩΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ
|
Ένα μοναδικό σωζόμενο δείγμα αρχοντικής κατοικίας των μεταβυζαντινών χρόνων, δεσπόζει έως σήμερα στον αριθμό 96 της οδού Ανδριανού στην Πλακα. Πρόκειται για το πατρικό σπίτι της μοναχοκόρης του άρχοντα Αγγέλου Μπενιζέλου, Ρεγούλας (μετέπειτα μοναχής Φιλοθέης) και αποτελεί το παλαιότερο σπίτι των Αθηνών. Ανηγέρθη αρχικά τον 16ο αιώνα μ.Χ., ενώ υπέστη αρκετές τροποποιήσεις τον 17-18ο αιώνα μ.Χ.. Είναι μια διώροφη κατασκευή με χαγιάτι κατά τα πρότυπα του οθωμανικού σπιτιού, με πηγάδι, ελαιοτριβείο και πατητήρι. Η ιστορική κατοικία έχει μεταμορφωθεί σήμερα σε ένα σύγχρονο βιωματικό μουσείο.
|
|
Το εκκλησάκι του Αγίου Ανδρέου Πατησίων ανηγέρθη από την Αγία Φιλοθέη, ως μικρό Καθολικό μετοχίου του κοινοβίου του Αγίου Ανδρέα, που σύστησε στην Αθήνα. Πρόκειται για μια απλή τρίκλιτη καμαροσκέπαστη βασιλική, η οποία αγιογραφήθηκε κατά τον προηγούμενο αιώνα από τον μεγάλο Φώτη Κόντογλου. Στον περίβολο του ναού σώζεται έως σήμερα η κολώνα, όπου η Αγία βασανίστηκε βάναυσα από τους Τούρκους. Ήταν τη νύχτα της 2ας προς 3η Οκτωβρίου 1588 κατά τη διάρκεια ολονυκτίας προς τιμήν του Αγίου Διονυσίου Αρεοπαγίτου, όταν οι Τούρκοι εισέβαλαν στον ναό, έδεσαν την Αγία στην κολώνα και την μαστίγωσαν ανελέητα με ραβδιά αφήνοντάς την ημιθανή.
|
|
Η Αγία μετέτρεψε το ναΐσκο του Αγίου Ανδρέα, που βρισκόταν στον περίβολο του πατρικού αρχοντικού σε Καθολικό του μοναστηριού το 1571 μ.Χ.. Το μοναστήρι, μαζί με τα μετόχια του σε Πατήσια, Καλογρέζα και Ψυχικό, στέγαζε ξενώνα, νοσοκομείο και σχολείο θηλέων, ενώ υπολογίζεται ότι εποχή της ακμής του εγκαταβιούσαν συνολικά περί τις 150 μοναχές σε αυτό. Σήμερα στον ίδιο τόπο, επί της οδού Φιλοθέης διασώζεται πλέον του Καθολικού μόνο ένα πηγάδι, καθότι ανηγέρθη το Αρχιεπισκοπικό Μέγαρο για τις ανάγκες της Εκκλησίας της Ελλάδος.
Άγιος Ανδρέας Αρχιεπισκοπής
|
Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών
|
|
Πολύ κοντά στον Ιερό Ναό Αγίας Φιλοθέης του ομωνύμου Δήμου, έχει διαμορφωθεί σε μικρό εκκλησάκι η κρύπτη στην οποία κατέφευγε η Αγία για να προσευχηθεί. Μάλιστα ήταν ο τόπος, που τελικά η Αγία παρέδωσε την ψυχή της στο Κύριο στις 19 Φεβρουαρίου του 1589 μ.Χ., υποκύπτοντας στα τραύματα που τις είχαν αποφέρει τα βασανιστήρια των Τούρκων λίγους μήνες νωρίτερα στον προαύλιο χώρο του Αγίου Ανδρέα Πατησίων.
Κατά κάποιους η κρύπτη επικοινωνούσε, μέσω μιας υπόγειας σήραγγας, με το μετόχι της Καλογρέζας (επί της οδού Καποδιστριού) σε περίπτωση κινδύνου, γεγονός όμως που δεν έχει αποδειχθεί ποτέ. |
|
Τo μεγαλύτερο και σημαντικότερο εκ των ιδρυθεισών Μετοχίων από την Αγία Φιλοθέη, είναι αυτό της Καλογρέζας. Από αυτό σήμερα σώζεται, δυστυχώς μόνο το αφιερωμένο στα Εισόδια της Θεοτόκου Καθολικό του, μέρος της περιτείχισης και ερείπια κελιών. Σύμφωνα με τον Καμπούρογλου τα κτίσματα και οι εγκαταστάσεις του μετοχίου εκτείνονταν παλαιότερα σε μεγάλη έκταση ως την Ιερό Ναό Αγίας Φιλοθέης του ομωνύμου Δήμου, που βρίσκεται και η κρύπτη της Αγίας.
|
Εισόδια Θεοτόκου Καλογρέζας
|
Μετόχι Καλογρέζας Αγίας Φιλοθέης.
|
Λοιπές Αγιογραφίες Αγίας
Άγιοι Αθηνών